Cardioloog legt uit: hierom is langdurig zitten slecht voor je hart en dit doe je eraan

In dit artikel:

Nederlanders zitten op werkdagen gemiddeld 8,8 uur per dag, blijkt uit recente cijfers van het CBS. Die tijd bestaat vooral uit zitten op het werk (ongeveer 4,5 uur), in vervoer (1 uur) en in de vrije tijd (3,3 uur). Volgens het CBS is daar de afgelopen vijf jaar weinig in veranderd; werknemers schatten zelf dat ze zelfs iets meer zitten.

Cardioloog Menno Baars (HartKliniek) waarschuwt dat langdurig zitten een stille maar serieuze bedreiging is voor de hartgezondheid. Langdurig zitten verhoogt het risico op hart- en vaatziekten en diabetes type 2, en hangt ook samen met een hoger risico op bepaalde vormen van kanker. Vooral aaneengesloten perioden van zitten zijn schadelijk: wie bijvoorbeeld zes uur aan één stuk zit, loopt meer risico dan iemand die hetzelfde totaal aan zitten afwisselt met korte wandelingen.

Baars legt vier biologische verklaringen uit waarom zitten het risico op een hartinfarct vergroot:
- Langzame bloedcirculatie bevordert verdikking van het bloed en het ontstaan van stolsels.
- Minder activiteit van vetafbrekende enzymen leidt tot hogere cholesterolwaarden en aderverkalking.
- Weinig gebruik van skeletspieren vermindert insulinegevoeligheid, wat het risico op type 2-diabetes verhoogt.
- Overgewicht door te weinig beweging vergroot bovendien de kans op hart- en vaatproblemen.

Goed nieuws: de schade is deels omkeerbaar. Dagelijks 30–40 minuten matig intensieve beweging kan de meeste risico’s van 8–9 uur zitten compenseren. Ook wie de hele dag zit, kan met een stevige workout in de avond veel winst boeken. Voor werkgevers ziet Baars een belangrijke taak weggelegd: stimuleren van fietsen naar het werk, wandelpauzes, bedrijfsfitness of korting op sportabonnementen en praktische ingrepen die wandelen bevorderen (bijvoorbeeld koffieautomaten op afstand zetten).

Sta-bureaus blijken geen wondermiddel. Onderzoek, onder meer van de Universiteit van Sydney, toont dat langdurig staan op de lange termijn niet per se de hart- en vaatgezondheid verbetert; langdurig staan kan leiden tot veneuze problemen, spataderen en zelfs trombose. Balans tussen zitten, staan en beweging is cruciaal.

Baars benadrukt ook dat leeftijd uitmaakt: jongere lichamen zijn flexibeler en kunnen langdurig zitten beter opvangen, terwijl bij ouderen verharding en kalk in bloedvaten de gevolgen sneller en ernstiger maken. Vroege en regelmatige beweging is dus belangrijk om problemen op langere termijn te voorkomen.

Praktische signalen dat iemand te veel zit zijn aanhoudende vermoeidheid, stijve gewrichten en zware of vermoeide benen. Simpele adviezen: vaker korte wandelingen inlassen, dagelijks bewegen en actieve pauzes nemen. Beweging is volgens Baars niet alleen goed voor het hart, maar verbetert ook energie, stemming en algemene gezondheid.