Daphne Wesdorp (28) is al vier jaar journalist in Oekraïne: 'De drugsverslaving is er nu horror'
In dit artikel:
Daphne Wesdorp (28), een Friese journalist en fotograaf, woont sinds de winter in het zwaar beschadigde Kramatorsk in de Donbas en verblijft inmiddels bijna vier jaar in Oekraïne. Vanavond is ze te zien in de VPRO-documentaire Frontlinie: oorlog onder invloed (regie Marjolein den Dekker), waarin haar werk en leven aan het front worden afgewisseld met een diepere reportage over een groeiende ‘schaduwsamenleving’: drugsverslaving onder burgers en militairen.
De documentaire volgt Wesdorp zowel op straat als thuis; Kramatorsk voelt na al die jaren ondanks de verwoesting steeds meer als een thuisbasis. Ze woont in een klein appartement dat ze kreeg van een familie die naar Nederland vluchtte en neemt bij dreiging geen genoegen met een ver verwijderde schuilkelder: ze zoekt bescherming in het trapgat van haar gebouw. Haar reizen naar Nederland verlopen via Eindhoven–Kraków–Kiev en kosten haar vaak twee dagen enkele reis.
De andere hoofdlijn van de film belicht de explosieve opkomst van synthetische drugs — lokaal bekend als badzout, internationaal ook als flakka — en het brede scala aan middelen waar verslaafden naar grijpen, van synthetische stimulanten tot alcohol en vervangende medicatie. Wesdorp sprak met verslaafden zoals Zhenya en Roman; voor sommigen zijn gevaarlijk werk als loopgraaf graven of andere informele verdiensten de manier om hun verslaving te financieren. Ze kreeg bovendien exclusieve toegang tot een kliniek in Kiev waar teruggekeerde soldaten behandeld worden voor zowel hun verslaving als oorlogstrauma’s.
Wesdorp plaatst de huidige drugscrisis in een langer historisch en sociaal-economisch plaatje: in de Donbas waren middelengebruik en verslaving al diep verankerd door de economische neergang na de jaren negentig, sluitingen van fabrieken en hoge werkloosheid. De oorlog verergert die problematiek en verspreidt de verslaving ook binnen de gelederen van het leger. Volgens haar leidt flakka tot extreme ontregeling: gebrek aan slaap, verwaarlozing van medische behandeling (wat versterkt samenhangt met HIV-besmettingen) en verlies van emotionele gevoeligheid — zaken die in het veld desastreuze gevolgen hebben.
Het bezoek aan de militaire kliniek maakte indruk: hoewel het Oekraïense leger vaak terughoudend is over dit soort kwetsbare thema’s, groeit de bereidheid om openheid te tonen en anderen te waarschuwen voor de gevaren van deze middelen. Eén jonge patiënt verwoordt in de film dat de drugs je emoties doden — een korte, indringende uitspraak die de ernst van het probleem illustreert.
Wesdorp vertelt dat haar oorspronkelijke motivatie was het willen meemaken van geschiedenis: als jonge verslaggever trok haar de waarneming van burgerverzet en het gewone leven in oorlogssituaties. Aangekomen vlak na de Russische inval van 24 februari 2022, raakte ze gefascineerd en bleef. Nu combineert ze arbeiden als correspondent met het schrijven van een boek over drugsverslaving in de regio; haar ambitie is niet alleen snelle berichtgeving, maar diepgravende, blijvende journalistiek.
Ze waarschuwt ook voor een vertekend veiligheidsgevoel in Nederland: het is onwaarschijnlijk dat er morgen een oorlog uitbreekt, zegt ze, maar onvoorbereid zijn blijft gevaarlijk. Frontlinie: oorlog onder invloed is op dinsdag 30 december om 20.25 uur op NPO 2 te zien; terugkijken kan via NPO Start.