Exitpoll verkiezingen 2025: hoe betrouwbaar zijn de voorspellingen?
In dit artikel:
Bij sluiten van de stembureaus op 21.00 uur kijkt Nederland elk verkiezingsjaar naar één vroege voorspelling: de exitpoll. Deze peiling, die al verschijnt voordat ook maar één officiële stem is geteld, geeft snel een indicatie welke partijen winnen en welke coalitie- of premierkandidaten kansrijk zijn.
Wie en hoe: Ipsos I&O voert de exitpoll in Nederland uit, meestal in opdracht van NOS en vaak samen met RTL. Voor 2025 selecteert het bureau ongeveer 65 stembureaus verspreid over het land — een steekproef die regio’s, stedelijk-rurale verschillen en diverse kiezersgroepen weerspiegelt. Bij elk geselecteerd stembureau vragen enquêteurs kiezers bij de uitgang om anoniem nogmaals op een formulier aan te kruisen op welke partij ze zojuist stemden; het ingevulde formulier gaat in een aparte onderzoeksstembus. Meedoen is vrijwillig, maar historisch doen 80–85% van de aangesproken kiezers mee, waardoor de steekproef tienduizenden stemmen omvat (in 2023 zo’n 75.000).
Tijdstip en publicatie: de eerste exitpollresultaten worden om 21.00 uur gepresenteerd — pas na sluiting van de stembureaus om invloed op stemmers te voorkomen. NOS en RTL brengen de cijfers op tv en online; vaak volgt later in de avond een update (bijvoorbeeld rond 21.30 uur) met verfijnde schattingen.
Nauwkeurigheid en beperkingen: exitpolls zijn doorgaans zeer betrouwbaar, maar het blijft een steekproef met een kleine foutmarge. In de meeste gevallen wijken de voorspellingen per partij één of twee zetels van het officiële resultaat. Grote afwijkingen zijn zeldzaam maar mogelijk; bij de provinciale verkiezingen van 2019 werd Forum voor Democratie bijvoorbeeld onderschat, mede doordat deelname lager was en de partij nieuw was zonder historische referentie.
Wat daarna gebeurt: na de exitpoll begint het officiële tellen van stemmen, dat direct na 21.00 uur van start gaat. Kleine gemeenten zijn vaak als eerste klaar; gedurende de avond volgen meer lokale uitslagen. De definitieve landelijke uitslag wordt meestal in de nacht afgerond zodra alle stemmen zijn geteld. De Kiesraad stelt enkele dagen later de officiële uitslag vast — voor de Tweede Kamerverkiezing van 2025 is dat gepland op vrijdag 7 november — waarna de formatie van een nieuw kabinet kan beginnen.
Kortom: de exitpoll biedt vroeg en meestal nauwkeurig inzicht in de verwachte zetelverdeling en politieke verhoudingen, maar de definitieve uitslag blijft afhankelijk van het volledige telproces en de formele vaststelling door de Kiesraad.