Gezondheidspsycholoog Emelien Lauwerier pleit voor positievere kijk op ziekte: 'We willen alles maar genezen'
In dit artikel:
De Belgische gezondheids- en klinisch psychologe Emelien Lauwerier pleit in haar boek De kunst van het ziek zijn voor een andere blik op ziekte: niet door ziekte te romantiseren, maar door meer ruimte te maken voor de psychologische kant van lijden, omgaan en betekenisgeving. Vanuit haar onderzoek en praktijk ziet ze dat de gezondheidszorg sterk gericht is op genezen, efficiëntie en terugkeer naar ‘normaal’, terwijl de realiteit steeds meer wordt bepaald door chronische, complexe aandoeningen — de zogenoemde welvaartsziekten — waarvoor medische oplossingen niet altijd voldoende soelaas bieden.
Lauwerier signaleert meerdere oorzaken van de toegenomen ziektelast: vergrijzing, leefomgeving en voedingspatronen, maar ook een veranderde diagnostische houding waarbij meer wordt gescreend en gelabeld. Dat laatste kan nadelige effecten hebben, bijvoorbeeld overdiagnose bij bevolkingsonderzoeken zoals voor borstkanker, waardoor gezonde mensen onnodig als patiënt worden bestempeld. Haar kritiek is niet anti-medisch; ze erkent de enorme vooruitgang in de geneeskunde, maar wil een aanvulling: erkennen dat ziekte “je overkomt” en dat niet alles oplosbaar is met medische interventies.
In de therapeutische praktijk begeleidt Lauwerier mensen met MS, pijnsyndromen, burn-out, hart- en longaandoeningen of diabetes. Haar aanpak richt zich op wat wél mogelijk is: omgaan met beperkingen, zoeken naar een nieuw normaal en het teruggeven van regie aan de patiënt. Ze pleit voor een verschuiving van het klassieke medische model naar een meer persoonsgerichte, multidisciplinaire en ondersteunende zorgrol van artsen — naast de patiënt staan in plaats van alleen repareren. Daarbij hoort ook het toelaten van emotionele last: rouw, onzekerheid en verlies van vertrouwen in het lichaam zijn reële reacties die, als ze ruimte krijgen, kunnen leiden tot persoonlijke groei en nieuwe zingeving.
Praktische voorbeelden van wat Lauwerier voorstaat zijn initiatieven die zieke mensen een warm, creatief en sociaal kader bieden: inloophuizen, kunstprojecten, natuuractiviteiten, meditatie of bewegingstherapieën zoals yoga. Zulke interventies zijn geen vervanging van medische zorg, maar vullen tekortkomingen aan door aandacht te geven aan samenhangende psychosociale behoeften. Ze noemt mensen die de strijd loslaten en kiezen welke richting hun leven krijgt, “possibilisten”: ondanks ziekte richten zij zich op mogelijkheden in plaats van uitsluitend op herstel.
Lauwerier waarschuwt tegen een maatschappelijk klimaat waarin ziek zijn als falen wordt gezien en gezond zijn de enige norm is. Haar oproep is een radicalere inzet op het normaliseren van ziekte als onderdeel van het leven en het structureel ondersteunen van mensen bij het herontdekken van regie, betekenis en verbinding. Daarmee pleit ze voor een bredere gezondheidszorg die medische behandeling combineert met ruimte voor acceptatie, creativiteit en psychosociaal herstel — zonder daarmee te ontkennen dat ziek zijn pijnlijk en belastend blijft.