Hoge kosten en personeelstekort: komt er ooit nog gratis kinderopvang?

In dit artikel:

Het Adviescollege Toetsing Regeldruk (ATR) waarschuwt het kabinet dringend tegen invoering van het voorgenomen kinderopvangstelsel in de huidige vorm. Het demissionaire kabinet wil de kinderopvang vanaf 2029 vrijwel gratis maken voor werkende ouders en de bestaande kinderopvangtoeslag afschaffen, zodat meer ouders zouden gaan werken en terugvorderingen door een ingewikkeld toeslagstelsel zouden verdwijnen. Volgens staatssecretaris Jurgen Nobel is dit het doel; het ATR ziet echter aanzienlijke uitvoeringsrisico’s.

Het college signaleert dat het nieuwe stelsel tot een sterke toename van de vraag naar opvang zal leiden, terwijl de sector nu al een tekort van ongeveer 6.000 medewerkers heeft. Die tekorten zouden volgens het ATR met zo’n 20 procent kunnen toenemen, wat de haalbaarheid en kwaliteit van opvang in gevaar brengt. Om die reden gaf het ATR het wetsvoorstel de slechtst mogelijke beoordeling.

Politiek is er breed draagvlak om kinderopvang betaalbaarder of gratis te maken — van CDA tot GroenLinks-PvdA — maar veel partijen benadrukken tegelijk de noodzaak van uitvoerbaarheid en stapsgewijze invoering. Het kabinet wil problemen “lerend” oplossen tijdens de invoer; critici vinden dat riskant zolang de basisvoorwaarden (personeel, financiën, systemen) niet op orde zijn.

Naast personeel zijn er grote financiële en praktische hobbels. Gratis of bijna gratis kinderopvang kost naar schatting circa 9 miljard euro per jaar, terwijl er tevens druk is op de begroting door andere prioriteiten zoals defensie. Ook is er nog geen werkend ICT-systeem klaar voor een stelselwisseling, en het is onduidelijk of dit vóór 2029 gerealiseerd kan worden.

Samengevat: het plan om kinderopvang vrijwel gratis te maken is politiek aantrekkelijk maar technisch en financieel problematisch. Zonder ingrijpende aanpassingen, extra mensen en forse investeringen loopt de invoering grote risico’s en blijft toekomstig beleid onzeker.