Jesse Klaver wil voor de kerst een kabinet, maar hoe realistisch is dat?
In dit artikel:
Al voordat de definitieve uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen binnen is, lijkt de vorming van een nieuw kabinet op een lastig knelpunt af te stevenen. GroenLinks-PvdA-leider Jesse Klaver zegt te hopen op een kabinet vóór Kerstmis en wil zelf meedoen aan onderhandelingen; hij benadrukt dat het „zo snel mogelijk” moet gebeuren en voegt dat „Frans en ik een team zullen zijn”. Maar hoe realistisch dat tijdpad is, is twijfelachtig.
Recente peilingen laten uiteenlopende verhoudingen zien. Ipsos I&O geeft PVV, D66 en GroenLinks-PvdA elk ongeveer 23 zetels, terwijl het CDA daalt naar 19 en de VVD stijgt naar 17 zetels. Een peiling van EenVandaag/Verian plaatst de PVV juist op 29 zetels, met GroenLinks-PvdA op 25 en D66 op 24. Peilingen zijn geen voorspellingen: verschuivingen zijn tot het laatste moment mogelijk.
Politieke blokkades compliceren de formatie. PVV is door GroenLinks-PvdA, CDA en VVD uitgesloten, terwijl VVD-leider Yesilgöz liever geen samenwerking met GroenLinks-PvdA ziet en het liefst een centrumrechtse coalitie wil. GroenLinks-PvdA is op haar beurt ook terughoudend tegenover de VVD. Tijdens het slotdebat uitte CDA-coryfee Henri Bontenbal kritiek op het voortdurende gedoe over coalitiekeuzes en zei dat hij er genoeg van heeft.
Analisten voorzien grote dilemma’s bij het samenstellen van een meerderheid. Als Timmermans stabiel blijft en mogelijk grootste wordt, zou het hart van een kabinet kunnen bestaan uit GroenLinks-PvdA, D66 en het CDA. Maar dan ontbreekt nog vaak de benodigde restzetels: de VVD zou zo’n linkser blok onwelwillend vinden en het CDA, als rechter element binnen dat blok, ook niet enthousiast. De ChristenUnie is te klein om het gat te vullen, en het optellen van andere linkse partijen maakt deelname van het CDA nog minder aantrekkelijk. Een rechts alternatief — D66, CDA, VVD en JA21 — levert volgens Ipsos I&O slechts rond de 70 zetels en geen meerderheid op.
Kortom: hoewel Klaver aandringt op een snelle formatie en persoonlijk wil meeonderhandelen, wijzen zowel praktische rekenkunde als politieke uitsluitingen en voorkeuren erop dat een kabinet vóór Kerstmis moeilijk haalbaar zal zijn.