Kabinet-Bontenbal komt dichterbij, VVD zakt verder weg

In dit artikel:

Onderzoeksbureau Ipsos I&O ziet in de laatste peiling voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober grote verschuivingen: de PVV staat virtueel op 31 zetels en blijft daarmee de grootste partij; het CDA maakt een opvallende comeback met 25 zetels; GroenLinks-PvdA volgt op 23 zetels en de VVD zakt verder terug naar 15 zetels. D66 komt uit op 11 zetels, JA21 op 9, BBB en de Partij voor de Dieren op ieder 6 zetels, en NSC blijft op 1 zetel.

PVV-kiezers geven vooral aan dat de partij het strengst over immigratie denkt te zijn en verwijten anderen falen in het vorige kabinet; Ipsos stelt dat recente schokkende gebeurtenissen rond de moord op de 17-jarige Lisa niet als directe reden voor PVV-stemmen worden genoemd. Het CDA profiteert van de populariteit van lijsttrekker Henri Bontenbal en wordt door kiezers gezien als een stabiele middenpartij; dit herstel is spectaculair gezien de partij na 2023 nog maar vijf zetels had. De VVD lijdt onder een dalende waardering voor lijsttrekker Dilan Yesilgöz. JA21 wordt door haar achterban vaak gezien als een redelijk rechts alternatief voor PVV of VVD.

De peiling schetst een lastige formatie-opgave: een meerderheidskabinet lijkt minstens vijf partijen te vereisen. Zowel CDA als VVD hebben regeren met de PVV uitgesloten, waardoor het onwaarschijnlijk is dat Geert Wilders premier wordt. Yesilgöz verklaarde eerder dat samenwerking met GroenLinks-PvdA „niet ziet gebeuren”. Globaal zijn er drie plausibele routes: een brede links‑georiënteerde samenwerking zonder de VVD; een centrumrechts blok met meerdere kleinere rechtse partijen; of een samengestelde coalitie waarin VVD en GroenLinks-PvdA toch samenwerken met D66, CDA en een kleine partner.