Ultrabewerkt voedsel is ziekmakend en verslavend, hoe stap je over naar zoveel mogelijk onbewerkt?
In dit artikel:
Ultrabewerkte voeding (UPF) is doelbewust zo ontwikkeld dat het moeilijk te weerstaan is en heeft ingrijpende gevolgen voor lichaam en geest. Deskundigen in het artikel — onder wie voedingsdeskundige Carola van Bemmelen, levensmiddelentechnoloog Ralph Moorman en huisarts Staf Hendrickx (auteur van Dit slik ik niet meer) — waarschuwen dat veel kant-en-klaarproducten, pakjes en zakjes een mix van suiker, vet en zout bevatten die het “beloningssysteem” van de hersenen activeert. Daardoor eet je vaak meer dan nodig, ontstaat schijnverzadiging en raken biologische signalen verstoord; UPF verhoogt bovendien de kans op vroegtijdig overlijden, stellen onderzoekers en artsen.
Twee ervaringsverhalen illustreren de menselijke kant. Cora Wubbels (59) at jarenlang veel bewerkt eten, kwam tot 168 kilo en kreeg schildklierproblemen; nadat ze ultrabewerkt voedsel schrapte, viel ze sterk af, herwon haar energie en beweeglijkheid. Lars Konijnenberg (36) kreeg na ernstige ziekte oog voor voeding, schakelde naar onbewerkte, onverpakte producten en merkte sneller herstel en minder klachten: meer energie en minder ontstekingsverschijnselen.
Waarom werkt UPF zo sterk? Fabrikanten optimaliseren textuur, geur en smaak tot een ‘bliss point’ dat serotonine en dopamine vrijmaakt. Daardoor gaat het vaak niet om echte honger maar om emotie-eten: snacks dempen negatieve gevoelens of versterken plezier. Veel ingrediënten op etiketten zijn zo bewerkt dat het lichaam ze niet als bouwstof herkent, aldus de experts.
Praktisch advies om uit de greep te komen richt zich op zowel gedragsverandering als omgeving: begin met kleine, haalbare stappen. Laat frisdrank, sap en limonade staan; kies water (eventueel 'gepimpt' met citroen of komkommer), koffie of thee. Vervang tarwebrood door spelt en kies vullender beleg; ruil toetjes vol kleur- en geurstoffen in voor yoghurt met vers fruit. Maak voorraad: grote pan bouillon invriezen als snelle basis voor soep. Lees etiketten: lange onuitspreekbare ingrediëntenlijsten zijn een waarschuwing. Een dertigdaagse reset kan de darmflora herprogrammeren, waarna je hunkering naar troep afneemt en je vanzelf meer zin krijgt in groenten.
Belangrijke randvoorwaarden: herstel van kookvaardigheid en het aanpassen van je omgeving. Als huis en directe omgeving weinig verleidingen bieden, wordt volhouden makkelijker. Voedingsverandering betaalt zich terug op celniveau: betere darmbacteriën produceren neurotransmitters, wat stemming en eetkeuzes verbetert — een positieve spiraal die gezondheid en weerbaarheid vergroot.
Kortom: ultrabewerkte producten zijn technisch ontworpen om hunkering en overconsumptie te stimuleren en kunnen ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Bewustere keuzes, het beperken van verpakte producten en kleine, duurzame aanpassingen in de keuken en het huishouden zijn effectieve stappen om daaruit te komen.